Zemljište – osnov organske proizvodnje!
Zemljište predstavlja ključni resurs za uspostavljanje i očuvanje ciklusa koji pruža agroekosistem. Plodnost zemljišta koja podrazumeva sadržaj pristupačnih hraniva u zemljištu je najvažnije svojstvo zemljišta, a opisuje njegovu pogodnost za biljnu proizvodnju. Produktivnost zemljišta označava produktivnost staništa koja određuje visinu prinosa. Adekvatno snabdevanje hranljivim materijama u organskim sistemima je složen proces jer zavisi od procesa koji se odvijaju u zemljištu prilikom kojih dolazi do oslobađanja hranljivih materija. Stoga, veoma je bitno racionalno upravljanje zemljištem kako ne bi došlo do gubitka hranljivih materija.
Aktivnosti, kao što su oranje, đubrenje organskim đubrivima, ali i plodored značajno utiču na hemijsku i fizičku plodnost zemljišta. Ovakva praksa utiče na brzinu oslobađanja hranjivih materija i mogućnost biljaka da ih usvajaju kao i na rast korena. Prilikom dubokog oranja može doći do negativnih efekta na korisne biološke procese poput akumulacije zemljišnih mikro i makro organizama što je u organskim sistemima poljoprivredne proizvodnje izuzetno važno. Način korišćenja zemljišta u organskim sistemima biljne proizvodnje teži uvećanju zemljišnih organizama koji imaju pozitivne efekte na samu proizvodnju. Kišne gliste, na primer, imaju posebno važnu ulogu u menjaju strukture zemljišta, kao i u kruženju hranjivih materija. Veoma često efikasno funkcionisanje zemljišne zajednice može da smanji rizik od pojave bolesti. U prethodnim godinama postoji trend upotrebe mikrobioloških đubriva kojima se pospešuje azotofiksacija, a u zavisnosti od vrste za koju se primenjuje ciljano đubrivo, ono sadrži specifične vrste bakterija. Biodiverzitet zemljišta varira u zavisnosti od tipa zemljišta, lokalnih uslova i načina korišćenja zemljišta. Pored razlika u raznovrsnosti i relativnom bogatstvu zemljišnih organizama postoje značajne razlike u njihovoj funkciji jer stepen pristupačnosti supstrata i razlika C i N odnosa ili vodni deficit mogu uticati na njihovo bogatstvo i aktivnost.
Plodnost zemljišta u organskoj proizvodnji svakako treba sagleda lokalno prema zahtevima biljaka u različitim fazama životnog ciklusa, trenutnoj plodnosti zemljišta, stanju životne sredine, uključujući klimatske promene, plodored itd. Lokalno praćenje i analiza prema tipu zemljišta, načinu upravljanja i stanju životne sredine su neophodni zbog složenost odnosa između mikrobiološke aktivnosti, diverziteta mikoroorganizama i odgovora biljaka na iste.
Organska materija je primarni izvor mnogih hranljivih materija u organskoj proizvodnji. Zadržavanje organske materije je od suštinskog značaja za dobro upravljanje i pruža druge pogodnosti zemljišnim uslovima za rast biljaka. Mikrobiološki procesi su uključeni u efikasan oporavak hranljivih materija iz stajnjaka i kompostirane organske materije što dovodi do oslobađanja esencijalnih biljnih hranljivih materija tokom interakcije sa zemljišnom faunom. Iz svega navedenog može se zaključiti da je zemljište kao neobnovljivi prirodni resurs od izuzetnog značaja za organsku proizvodnju i da je potrebno posvetiti mu više pažnje nego do sada.
autor: Brankica Babec
